خوشنویسی یا خطاطی به معنی زیبانویسی یا نوشتن همراه با خلق زیبایی است و فردی که این فرایند توسط او انجام می‌گیرد خوشنویس نام دارد. به‌خصوص زمانی که خوشنویسی حرفه ی شخص باشد. گاهی درک خوشنویسی به عنوان یک هنر مشکل است. به نظر می‌رسد برای درک و لذت بردن از تجربه بصری خوشنویسی باید بدانیم خوشنویس افزون بر نگارش یک متن، سعی داشته اثری هنری با ارزش‌های زیبایی شناسانه خلق کند. از این رو خوشنویسی با نگارش ساده ی مطالب و حتی طراحی و صفحه آرایی متفاوت است. همچنین از آنجایی که این هنر جنبه‌هایی از سنت را در دل خود دارد باید آن را تا حدی از تایپوگرافی که مبتنی بر ارزش‌های گرافیکی مدرن و کارهای چاپی است متمایز کرد.
خوشنویسی تقریباً در تمام فرهنگ‌ها به چشم می‌خورد اما در مشرق زمین اهمیت بسیاری در میان هنرهای بصری دارد.
اگر در نظر داشته باشیم که خوشنویسی اسلامی و ایرانی براساس قالب‌ها و قواعد و نظام‌های بسیار مشخصی شکل می‌گیرد و هر یک از حروف قلم‌های مختلف از نظام شکلی خاص، و تا حدود زیادی غیرقابل تغییر، برخوردارند. آنگاه درمی‌یابیم که ایجاد قلم‌های تازه یا شیوه‌های شخصی خوشنویسان بر مبنای چه ابداع و رعایت حیرت‌انگیزی پدیدار می‌شود.
در خوشنویسی اندازه هر حرف و نسبت آن با سایر حروف با دقت بسیار بالایی معین شده‌است و هر حرف به صورت یک اصل ثابت درمی‌آید که تخطی از آن به منزله نادیده گرفتن توافقی چندصدساله است که همیشه میان خوشنویس و مخاطب برقرار بوده و با رضایت طرفین حاصل می‌آمده‌است. حتی ترتیب شکل کلمات نیز براساس مبانی مشخصی تعیین می‌شده که در رسم‌الخط ها از جانب استادان بزرگ تنظیم و ارائه شده‌است.
هرچند خوشنویسی در مشرق زمین اهمیت و توسعه کاملی یافته‌است اما اشکالی از آن را در کلیه فرهنگ‌ها می‌توان یافت. واژهٔ خوشنویسی یا Calligraphy از قرن پانزدهم میلادی وارد دایره لغات فرهنگ‌های لاتین شد و تنها پس از قرن نوزدهم به عنوان یک اصطلاح شناخته شده مطرح گشت، اما از دیر باز به‌ویژه در کشورهای خاور دور و کشورهای اسلامی ازجمله ایران، خوشنویسی به عنوان هنری شاخص مطرح بوده‌است.
در اروپا اگرچه از دیرزمان دولت و کلیسا به زیبانویسی توجه نشان می‌دادند (مانند کتیبه‌های رومی یا برخی نسخه‌های خطی انجیل) خوشنویسی در اروپا یک هنر فرعی و وابسته به کتابخانه‌ها و محافل طلاب بود
خوشنویسی چینی از کیفیت انتزاعی و تصویری خاصی برخوردار است که بیان اندیشه و احساس را ممکن می‌سازد و از این رو با نقاشی قرابت دارد. در کشورهایی مانند ژاپن و کره نیز تاحدی وضع به همین صورت بود. به‌طور کلی در خاور دور هنر خوشنویسی هرچند بیشتر نزد کاهنان و متولیان امور مذهبی رواج داشت اما در کنار نقاشی رشد شگرفی کرد.
یکی از جدیدترین هنرها، خوشنویسی با خودکار است که در عصر حاضر خیلی رایج و همه گیر گردیده است، و قدمت زیادی نسبت به هنرهای دیگر خوشنویسی ندارد، شاید در حدود 30 سال است که ابداع گردیده است. هنر خوشنویسی با خودکار استفاده از تکنیک ضعف و قوت دادن اثر خودکار بر روی کاغذ می‌باشد که خوشنویس با استفاده خودکار دقیقاً مشابه با قلم خوشنویسی می‌نویسد، طوریکه هر بیننده ای را مجذوب خود می‌کند. اولین تصور هر فردی نسبت به این هنر، آن است که برای نوشتن به این صورت قطعاً حرکت خودکار بر روی کاغذ باید چند دفعه انجام گردد، حال آنکه این نوع خوشنویسی همانند خوشنویسی با قلم، با یکبار حرکت خودکار بر روی کاغذ نوشته می‌شود. ابزار این نوع خوشنویسی خودکار ضخیم نویس و زیر دستی مناسب می‌باشد که البته استفاده از تکنیک چرخش ساچمه خودکار و جوهرگیری از آن بر اساس زاویه آن بهترین روش برای اجرای ضخامت و ظرافت در این نوع خوشنویسی می باشد.
